دکتر پروین امینی

به عمل زیبایی چانه منتوپلاستی یا ژنیوپلاستی نیز می‌گویند. عمل جراحی چانه که زیر مجموعه عمل‌های جراحی زیبایی صورت است، معمولا در دو دسته کلی جای می‌گیرد: کوچک کردن چانه و بزرگ کردن چانه. همچنین این دو عمل با دو تکنیک کار گذاشتن پروتز و یا برش استخوان فک و جا به جا کردن آن، انجام می‌شود. تشخیص اینکه آیا یک چانه از حالت نرمال خود خارج شده یا نه و اینکه چقدر نیاز به کوچک‌تر یا بزرگ‌تر شدن دارد، به معاینه توسط جراح فوق تخصص پلاستیک و زیبایی بستگی دارد. معمولا یک سری استاندارد بر پایه علم زیبایی شناسی وجود دارد که مشخص می‌کند اندازه، ارتباط و تناسب میان اجزای مختلف صورت باید به چه صورت باشد تا فرد زیبا به نظر برسد. جراحی چاتنه برای ایجاد تناسب در صورت برای مثال میزان برجستگی چانه نسبت به گردن باید حدود ۵ سانتیمتر باشد. همچنین ارتباط میان چانه و لب پایین نیز بسیار مهم است. معمولا باید نوک چانه به اندازه دو میلیمتر از لب پایین عقب‌تر قرار بگیرد. بین لب پایین و چانه نیز یک شیار وجود دارد که اگر چانه بیش از اندازه عقب باشد، این فرو رفتگی از بین خواهد رفت. در این وضعیت لب پایین بزرگ‌تر و در حالت بیرون زده دیده می‌شود. اصلاح فرم و اندازه چانه گاهی با آرایش دندان‌ها مرتبت است. اگر دندان‌ها در جای خود به درستی قرار نگیرند، ممکن است در کنار جراحی زیبایی چانه، نیاز به ارتودنسی دندان‌ها نیز باشد؛ اما اگر وضعیت دندان‌ها مشکلی نداشته باشد، تنها می‌توان با جراحی زیبایی چانه، مشکل زیبایی آن را رفع کرد، چانه را جلو یا عقب برد، فرم چانه را تغییر داد و چانه و صورت را زاویه دار کرد. تناسب درست اجزا‌ی صورت به وسیله ی جراحی زاویه دار کردن چانه روش‌های جراحی زیبایی چانه جراحی چانه معمولا با دو تکنیک کلی قابل انجام است. نخست کاشت ایمپلنت یا پروتز چانه است که معمولا در بزرگ کردن و یا جلو آوردن چانه استفاده می‌شود. در این روش یک پروتز مصنوعی روی استخوان فک سوار می‌شود و به چانه فرم می‌دهد. به بیان دیگر اگر رشد چانه کافی نباشد و نیاز به بزرگ کردن چانه باشد، از پروتز استفاده می‌شود. روش دیگر جراحی زیبایی چانه، استئوتومی استخوان چانه یا ژنیوپلاستی اسلایدینگ است که در آن، استخوان چانه برش می‌خورد و به عقب یا جلو کشیده می‌شود. در کاهش یا افزایش سایز چانه و همچنین تغییر فرم و متقارن کردن چانه این روش کاربرد دارد. معمولا این روش چون از استخوان طبیعی فک خود فرد استفاده می‌شود، معمولا بیشتر مورد پسند بیماران است. کوچک کردن چانه برای انجام این جراحی، نخست باید در پوست برشی ایجاد کرد تا به استخوان فک دسترسی پیدا کرد. این برش را می‌توان از دورن دهان و یا از زیر چانه انجام داد. برش درون دهانی با مشکلات بیشتری همراه است اما در صورت فرد هیچ جای زخمی باقی نمی‌ماند. پس از برش و دسترسی به استخوان، می‌توان به دو شیوه اندازه چانه را تغییر داد: کوچک کردن چانه با جراحی کوچک کردن مستقیم: در این روش با کمک دریل مخصوص جراحی بخش اضافی استخوان برش می‌خورد و خارج می‌شود. در این روش جراح باید بتواند فرم مناسب چانه را در استخوان فک ایجاد کند و انحنای لازم را به وجود بیاورد. در غیر این صورت فرم چانه پس از جراحی غیر طبیعی خواهد شد. روش ژنیوپلاستی اسلایدینگ: در این روش نخست استخوان فکر برش می‌خورد و بخشی از آن برداشته می‌شود. سپس تکه جلویی فک به بخش عقبی به وسیله پیچ و مهره‌های مخصوص چفت می‌شود. با این تکنیک بخش جلویی استخوان فک که فرم مناسب و طبیعی دارد حفظ می‌شود و تنها بخش‌های میانی برداشته می‌شود تا فک کوچک‌تر شود. همچنین در این تکنیک جراح پلاستیک بخشی از استخوان چانه را که شبیه به نعل اسب است با برشی جدا می‌کند و آن را به عقب یا جلو می‌لغزاند. بعد از انتخاب محل مناسب، استخوان جدا شده با استفاده از سیم یا صفحات فلزی مخصوص و پیچ‌های تیتانیوم به باقی استخوان فک متصل می‌شود و در جایش محکم می‌گردد. بزرگ کردن چانه عمل بزرگ کردن چانه علاوه بر اینکه در کسانی که به صورت طبیعی و از کودکی چانه‌های کوچکی دارند قابل انجام است، به عنوان روشی برای اصلاح اثرات پیری در صورت نیز در نظر گرفته می‌شود. با بالا رفتن سن، پوست خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهد؛ بافت‌های چربی زیر پوست نیز کم کم از بین می‌رود؛ پوست صورت و چانه دچار افتادگی می‌شود و در نتیجه چانه نیز کمی عقب‌تر از حد معمول دیده می‌شود. همچنین چانه ممکن است به دلیل تحلیل استخوان فک ناشی از آسیب دیدگی، بیماری یا استفاده از دندان مصنوعی یا دست دندان، پس‌روی کند و کوچک شود. علاوه بر مشکلات ظاهری، در موارد شدید، کوتاهی چانه در بسته شدن کامل دهان نیز دشواری‌هایی به وجود می‌آورد. در تمامی این موارد عمل‌های جراحی زیبایی چانه، راهگشا خواهد بود. بزرگ کردن چانه نیز مانند کوچک کردن آن، با دو شیوه قابل انجام است. در هر دو شیوه برش لازم را می‌توان درون دهان و پشت لب پایین و یا در زیر چانه و از بیرون انجام داد. قبل و بعد از بزرگ کردن چانه کار گذاشتن پروتز: برای وارد کردن پروتز به چانه در بافت همبند درون چانه یک فضای خالی ایجاد می‌شود تا پروتز استریل شده در جای مناسب خود روی استخوان چانه قرار گیرد. کاشت پروتز معمولا عمل سریع‌تر و ساده‌تری است و معمولا به برش و تغییر شکل استخوان فک نیازی ندارد. یکی از ویژگی‌های مهم کار گذاشتن پروتز در چانه این است که فرم و شکل آن از پیش ساخته شده و بسیار متقارن و متناسب خواهد بود. حتی می‌توان جنس و اندازه پروتز را بسته به نیاز بیمار از قبل سفارش داد و ساخت. معمولا جنس این پروتزها از سیلیکون است اما می‌توان از مواد دیگر آلوژنیک نیز پروتز چانه را تهیه کرد. البته باید توجه داشت که کاشت پروتز چانه با مشکلاتی همراه است از جمله احتمال پس زدن و یا جا به جا شدن و حرکت پروتز. انتخاب مناسب پروتز در نتیجه این عمل بسیار مهم است. برای مثال با کار گذاشتن پروتزهایی که بازوهای بلندی دارند، گودی‌های دو طرف چانه پر می‌شود و علاوه بر برجسته کردن چانه، جوان‌سازی صورت در اطراف چانه و لب‌ها نیز انجام خواهد شد. سازگاری پروتز با بدن و تغییراتی که در گذر زمان در اطراف آن ایجاد می‌شود، در نتایج طولانی مدت عمل پروتز چانه بسیار مهم است. پروتزهایی که سطح صاف و یک دستی داشته باشند، باعث تشکیل بافت‌های کپسولی و فیبروز در اطراف خود می‌شوند. همچنین این پروتزها زمانی که روی استخوان قرار می‌گیرند، به مرور باعث تحلیل استخوان مجاور خود می‌شوند. به همین دلیل پس از چند سال نتیجه عمل زیبایی چانه را با تغییر ناخوشایند روبرو می‌کنند. به همین دلیل بهتر است از پروتزهای متخلخل و دارای بافت اسفنجی استفاده کرد. وجود حفره‌های فراوان مانع از فیبروز در اطراف پروتز چانه می‌شود و هیچگونه خوردگی در استخوان فک شکل نمی‌گیرد. همچنین این پروتزها در مقابل عفونت نیز مقاومت بیشتری دارند. البته نصب و تراشیدن این پروتزها دقت بالایی نیاز دارد و هزینه بالاتری نیز خواهد داشت. ژنیوپلاستی اسلایدینگ: اگر چانه بیمار خیلی کوچک و یا عقب باشد، تنها با کمک پروتز نمی‌توان فرم و اندازه چانه را اصلاح کرد. در چنین مواردی از ژنیوپلاستی اسلایدینگ استفاده می‌شود. با کمک این روش، نخست استخوان فک برش می‌خورد و سپس بخش چانه به جلو کشیده می‌شود. در این میان ممکن است بخشی از استخوان چانه حذف شود. سپس، جراح پلاستیک بخش باقی‌مانده از جلوی فک را پس از قرار گرفتن در محل مناسب، با استفاده از صفحات و پیچ‌های تیتانیومی مخصوص در جای خود ثابت می‌کند. سپس محل برش بخیه زده می‌شود. در برش‌های داخل دهانی می‌توان از نخ بخیه جذبی استفاده کرد تا دیگر نیازی به کشیدن نداشته باشد. مراقبت‌های قبل از جراحی زیبایی چانه نخست باید در صورت داشتن هرگونه بیماری مانند دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی، حساسیت و … با جراح خود مشورت کنید. مصرف یک سری از داروها از دو هفته قبل از جراحی باید قطع شود. برای مثال مصرف داروهای ضد انعقاد خون مانند آسپرین، داروهای ضد حساسیت و برخی ویتامین‌ها باید کنترل شود. از آنجایی که این جراحی با بی‌هوشی عمومی انجام می‌شود، از شب قبل از جراحی نباید هیچ خوراکی یا حتی آب بخورید. صبح جراحی باید ناشتا باشید و معده شما کاملا خالی بماند. همچنین ممکن است تا چند روز پس از جراحی نتوانید حمام بروید پس بهتر است شب قبل از جراحی دوش بگیرید. در صورت تجویز پزشک به چانه‌بند و یا گن طبی صورت، روز جراحی آن را با خود همراه داشته باشید. لباس گشاد و دکمه درای بپوشید که نیاز به پوشیدن از سر نداشته باشد. بهتر است یک همراه شما را از بیمارستان تا خانه همراهی کند و یک روز با شما بماند.